نطاق مسؤوليّة الناقل الجوي للبضائع وفقًا للاتفاقيات الدولية والقانون الأردني / The Scope Of The Air Carrier's Responsibility For Goods In Accordance With International Laws And Jordanian Law

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

الاردن / الكرك _ جامعة مؤتة _كلية الحقوق

المستخلص

 تهدف هذه الدّراسة إلى البحث في نطاق مسؤوليّة الناقل الجوي في عقد نقل البضائع وفقًا للاتفاقيات الدولية والقانون الأردني, حيث تكمن المشكلة في حال انعقاد مسؤوليّة الناقل الجوي نتيجة الأضرار التي لحقت بالبضائع؛ الأمر الذي يترتب عليه التزام بتقديم تعويض إلى المتضرّر، ما لم يقم الدليل على انتفاء مسؤوليته، أو لم يتمكّن من دفعها عنه، فمبالغ التعويض هذه قد تصل إلى أرقام ضخمة لا تستطيع أي شركة تحمّلها، وتفوق حجم ميزانيتها؛ مما يؤدي إلى عرقلة حركة الملاحة الجوية، وفي المقابل، قد تكون البضائع المنقولة ذات القيمة كبيرة، فإذا تضرّرت ألحقت بصاحبها خسائر فادحة. من هذا المنطلق، كان لتحديد مسؤوليّة الناقل أهميّة كبيرة، وذلك من خلال بيان الحدّ الأقصى للتعويض في كل من اتفاقيتي وارسو لعام (1929) وتعديلاتها، واتفاقية مونتريال (1999), بالإضافة إلى ذلك، بيّنت الدّراسة كيفية حساب قيمة الحدّ الأقصى للتعويض، كما بيّنت الحالات التي تشدّد فيها مسؤوليّة الناقل الجوي، وأخيرًا، بيان الوسائل التي يمكن للناقل أن يدفع بها مسؤوليته، أو يعفى منها.
 واتبعت الباحثة المنهج الوصفي والتحليلي للنصوص القانونية لكل من اتفاقيتي (وارسو)، و(مونتريال)، والتشريعات الأردنية الناظمة لهذا الموضوع. وفي ضوء ما تقدم؛ توصّلت الباحثة في نهاية هذه الدّراسة إلى عدد من النتائج، أبرزها: حدّدت كل من اتفاقية (وارسو)، و(مونتريال) مسؤوليّة الناقل في التعويضات التي يقدمها عند قيام مسؤوليته بحدّ أقصى لا يمكن تجاوزه، مع ورود استثناء عليه في حال تم الاتفاق على تجاوز الحدّ الأعلى بين الناقل وشاحن البضاعة قبل نقل البضائع، كما وضعت الاتفاقيتان طرقًا عديدة يستطيع الناقل بأن يدفع بها مسؤوليته. وأوصت الباحثة بأن تكون مسؤوليّة الناقل مسؤوليّة موضوعية قائمة على أساس الخطر وتحمّل التبعة تجاه الأضرار التي تصيب البضاعة في حال التأخير ؛ كون الطائرة آلة ميكانيكية تستعمل في ظروف خطرة.
 
Abstract:
The study aimed to identify the scope of the responsibility of the air carrier of goods in accordance with international laws and Jordanian law. The study dealt with determining the responsibility of the air carrier of goods and stating the maximum compensation in the Warsaw Conventions of 1929 and their amendments, and the maximum compensation in the case of transporting goods and luggage and in the case of delay in transportation in accordance with the Montreal Convention. 1999. In addition, the study showed how to calculate the value of the maximum compensation in accordance with the Montreal Convention of 1999 within the framework of the unlimited liability of the air carrier legally, with an explanation of the cases of paying the liability of the air carrier in the Warsaw and Montreal Conventions and in Jordanian legislation, and an explanation of the methods of paying liability in the Warsaw Convention of 1929 and its amendments. How to take the necessary measures to avoid the occurrence of damage, and a statement of the means of defending liability in Jordanian legislation, cases of defending liability in the Jordanian Trade Law, the Jordanian Civil Aviation Law, and exceptions to the principle of invalidity.
The study used the descriptive analytical approach to the legal texts of the Warsaw and Montreal Conventions and the Jordanian legislation regulating this subject. In light of the above, at the end of this study, the researcher reached several results and recommendations, the most prominent of which is the compatibility of what is stated in the Jordanian Civil Aviation Law with the provisions of the Montreal Convention of 1999 with regard to international commercial air transport. The Warsaw Convention of 1929 established the responsibility of the carrier on the basis of error, while the Montreal Convention of 1999 took With objective responsibility based on risks and bearing responsibility

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


  • أولًا: المراجع العربية

    • أحمد، عبد الفضيل محمد (د. ن)، القانون الخاص الجوي، مكتبة دار الجلاء، المنصورة، ط1.
    • الأسيوطي، ثروت أنيس (1960)، مسؤوليّة الناقل الجوي في القانون المقارن، المطبعة العالمية، القاهرة، ط1.
    • البارودي، علي، والعريني، محمد فريد (2001)، القانون البحري والجوي، منشورات الحلبي الحقوقية، بيروت، ط1.
    • البريري، محمود مختار(1999)، دروس في عقد النقل الجوي الداخلي والدولي، دار النهضة العربية، القاهرة، ط2.
    • البريري، محمود مختار، وعمر، فؤاد (2005)، القانون الجوي مقدمة عامة- أغراض الملاحة الجوية- عوارض الملاحة الجوية، دار النهضة العربية، القاهرة، ط1.
    • حداد، إلياس(2011)، القانون الجوي، منشورات جامعة دمشق، سوريا، دون طبعة.
    • خالد، عدلي أمير(1996)، عقد النقل الجوي، دار المطبوعات الجامعية، الإسكندرية، ط2.
    • الربضي، عيسى غسان(2008)، مسؤوليّة الناقل الجوي الدولي عن الضرر الواقع على الأشخاص وأمتعتهم دراسة مقارنة، دار الثقافة للنشر والتوزيع، عمان، ط1.
    • رضوان، أبو زيد (1983)، القانون الجوي قانون الطيران التجاري، دار الفكر العربي، القاهرة، دون طبعة.
    • رضوان، فايز نعيم (2004)، قانون الطيران المدني، مطابع البيان التجارية، دبي، ط2 .
    • زاهر، فاروق أحمد(1985)، تحديد مسؤوليّة الناقل الجوي- دراسة في اتفاقية فارسوفيا والبروتوكولات المعدلة لها-، دار النهضة العربية، القاهرة، دون طبعة.
    • سامي، فوزي محمد(2002)، شرح القانون التجاري، دار الثقافة للنشر والتوزيع، عمان، ط1.
    • السرحان، عدنان، وخاطر، نوري (2002)، شرح القانون المدني- مصادر الحقوق الشخصية-، دار الثقافة للنشر والتوزيع، عمان، ط1.
    • سلطان، أنور، (2005)، أحكام الالتزام، دار الجامعة الجديدة للنشر، الإسكندرية، ط2.
    • الشيخ، أحمد إبراهيم (2008)، المسؤوليّة عن تعويض أضرار النقل الجوي الدولي، دار النهضة العربية، القاهرة، ط1 .
    • طالب حسن موسى (1997)، القانون الجوي الدولي, دار العلم والثقافة للنشر والتوزيع, عمان، ط1.
    • عاطف، محمد الفقي(2008)، تطور مسؤوليّة الناقل الجوي وفقًا لاتفاقية مونتريال 1999، دار الفكر الجامعي، الإسكندرية، ط1 .
    • العريني، محمد فريد، محمدين، جلال وفاء (1998)، القانون الجوي- الملاحة الجوية والنقل الجوي-، دار المطبوعات الجامعية، الإسكندرية، ط1.
    • علي صادق أبو هيف (2000) القانون الدولي العام، منشأة المعارف، الإسكندرية، ط11.
    • فضلى، هشام (2005)، مسؤوليّة الناقل الجوي على الصعيدين الدولي والداخلي، دار الجامعة الجديدة للنشر، الإسكندرية، ط1 .
    • فهمي، مراد منير(1986)، خضوع النقل الجوي الداخلي لنظام اتفاقية وارسو للنقل الجوي، منشأة المعارف، الإسكندرية، ط2 .
    • قطان، مصطفى (2006)، مسؤوليّة الناقل الجوي وحالاتها وطرق دفعها، (د. م)، ط1.
    • القليوبي، سميحة ( 1989)، القانون الجوي، دار النهضة العربية، القاهرة، ط1 .
    • الكندري، محمود(2000)، النظام القانوني للنقل الجوي الدولي وفق اتفاقية مونتريال لعام 1999- تحديث نظام وارسو-، مجلس النشر العلمي ولجنة التأليف والتعريب والنشر، الكويت، ط1.
    • اللصاصمة، عبد العزيز،(2011)، المسؤوليّة المدنية التقصيرية (الفعل الضار أساسها وشروطها)، جامعة العلوم التطبيقية- كلية الحقوق، مملكة البحرين، ط1.
    • محيو، حسن(1983)، محاضرات في قانون الطيران، دار المستشار للطباعة والنشر والتوزيع، بيروت، ط1 .
    • مختار، بكور (1989)، مسؤوليّة الناقل الجوي في القانون المغربي، أطروحة دكتوراه في القانون الخاص، كلية الحقوق، جامعة محمد الخامس، الرباط، ط1.
    • نعمان، ضياء الدين أحمد(2006)، المسؤوليّة المدنية للناقل الجوي للبضائع بين القواعد العامة والمقتضيات الخاصة، مكتبة المنارة، مراكش، ط1 .
    • ياملكي، أكرم (1998)، القانون الجوي - دراسة مقارنة-، دار الثقافة للنشر والتوزيع، عمان، ط1 .
    • الرسائل الجامعية:
    • بهنساوي، صفوت ناجي عبد القادر (1985) النظام القانوني لمسؤوليّة الناقل الجوي عن سلامة المسافرين، رسالة دكتوراة، كلية الحقوق، جامعة القاهرة .
    • عبابنة، محمود (2013)، حالات إعفاء الناقل من المسؤوليّة حسب اتفاقية مونتريال والتشريعات الأردنية، رسالة ماجستير، كلية الحقوق، جامعة الشرق الأوسط، ص138
    • فضيل، عائشة، (2002)، مسؤوليّة الناقل الجوي بين التحديد واللاتحديد، رسالة دكتوراه في القانون الخاص، كلية الحقوق، جامعة الحسن الثاني- دار البيضاء، ص274
    • موسى، أماني أحمد عبد الله، (د. ن)، تطور طرق دفع مسؤوليّة الناقل الجوي ما بين اتفاقية وارسو 1929 واتفاقية مونتريال 1999، جامعة النيلين، من بحوث مؤتمر الإمارات المتحدة.

     

    References:

    1: almarajie alearabia

    • 'ahmadu, eabd alfadil muhamad (d. na), alqanun alkhasu aljawi, maktabat dar aljala'i, almansurati, ta1.
    • al'asyuti, tharwat 'anis (1960), mswwlyt alnaaqil aljawiyi fi alqanun almuqarani, almatbaeat alealamiati, alqahirati, ta1.
    • albarudi, ealay, walearini, muhamad farid (2001), alqanun albahriu waljawi, manshurat alhalabii alhuquqiati, bayrut, ta1.
    • albiriri, mahmud mukhtar(1999), durus fi eaqd alnaql aljawiyi aldaakhilii walduwali, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, ta2.
    • albiriri, mahmud mukhtar, waeumru, fuaad (2005), alqanun aljawiyu muqadimat eamatun- 'aghrad almilahat aljawiyati- eawarid almilahat aljawiyati, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, ta1.
    • hdad, 'iilyas(2011), alqanun aljawi, manshurat jamieat dimashqa, suria, dun tabeatin.
    • khaldi, eadli 'amir(1996), eaqd alnaql aljawi, dar almatbueat aljamieiati, al'iiskandiriati, ta2.
    • alrabdi, eisaa ghasan(2008), mswwlyt alnaaqil aljawiyi alduwlii ean aldarar alwaqie ealaa al'ashkhas wa'amtieatihum dirasat muqaranati, dar althaqafat lilnashr waltawziei, eaman, ta1.
    • ridwan, 'abu zayd (1983), alqanun aljawiyu qanun altayaran altijari, dar alfikr alearabii, alqahirat, dun tabeatin.
    • ridwan, fayiz naeim (2004), qanun altayaran almadanii, matabie albayan altijariati, dibi, ta2 .
    • zahir, faruq 'ahmad(1985), tahdid mswwlyt alnaaqil aljawi- dirasat fi aitifaqiat farsufya walburutukulat almueadalat liha-, dar alnahdat alearabiati, alqahirat, dun tabeatin.
    • sami, fawzi muhamad(2002), sharh alqanun altijari, dar althaqafat lilnashr waltawziei, eaman, ta1.
    • alsarhan, eadnan, wakhatiru, nuri (2002), sharh alqanun almadanii- masadir alhuquq alshakhsiata-, dar althaqafat lilnashr waltawziei, eaman, ta1.
    • sultan, 'anwar, (2005), 'ahkam alialtizami, dar aljamieat aljadidat lilnashri, al'iiskandiriati, ta2.
    • alshaykhu, 'ahmad 'iibrahim (2008), almswwlyt ean taewid 'adrar alnaql aljawiyi alduwali, dar alnahdat alearabiati, alqahiratu, ta1 .
    • talib hasan musaa (1997), alqanun aljawiyu alduwali, dar aleilm walthaqafat lilnashr waltawziei, eaman, ta1.
    • eatif, muhamad alfaqi(2008), tatawur mswwlyt alnaaqil aljawiyi wfqan liatifaqiat muntiryal 1999, dar alfikr aljamieii, al'iiskandiriati, ta1 .
    • alearini, muhamad firid, muhamadin, jalal wafa' (1998), alqanun aljawi- almilahat aljawiyat walnaql aljawii-, dar almatbueat aljamieiati, al'iiskandariati, ta1.
    • eali sadiq 'abu hif (2000) alqanun alduwaliu aleama, munsha'at almaearifi, al'iiskandiriati, ta11.
    • fadlaa, hisham (2005), mswwlyt alnaaqil aljawiyi ealaa alsaeidayn aldawlii waldaakhili, dar aljamieat aljadidat lilnashri, al'iiskandiriat, ta1 .
    • fahimi, murad minir(1986), khudue alnaql aljawiyi aldaakhilii linizam aitifaqiat warisu lilnaql aljawi, munsha'at almaearifi, al'iiskandiriati, ta2 .
    • qtana, mustafaa (2006), mswwlyt alnaaqil aljawiyi wahalatuha waturuq dafeiha, (d. mi), ta1.
    • alqilyubi, samiha ( 1989), alqanun aljawi, dar alnahdat alearabiati, alqahirati, t1 .
    • alkandari, mahmud(2000), alnizam alqanuniu lilnaql aljawiyi alduwlii wifq aitifaqiat muntiryal lieam 1999- tahdith nizam warsu-, majlis alnashr aleilmii walajnat altaalif waltaerib walnashri, alkuayti, ta1.
    • allasasimatu, eabd aleaziza,(2011), almswwlyt almadaniat altaqsiria (alfiel aldaaru 'asasuha washurutaha), jamieat aleulum altatbiqiati- kuliyat alhuquqi, mamlakat albahrayni, ta1.
    • mihyu, hasan(1983), muhadarat fi qanun altayaran, dar almustashar liltibaeat walnashr waltawzie, bayrut, ta1 .
    • mukhtar, bikur (1989), mswwlyt alnaaqil aljawiyi fi alqanun almaghribi, 'utruhat dukturah fi alqanun alkhasi, kuliyat alhuquqi, jamieat muhamad alkhamis, alribati, ta1.
    • nieman, dia' aldiyn 'ahmadu(2006), almswwlyt almadaniat lilnaaqil aljawiyi lilbadayie bayn alqawaeid aleamat walmuqtadayat alkhasati, maktabat almanarti, marakish, ta1 .
    • yamalki, 'akram (1998), alqanun aljawiyu - dirasat muqaranati-, dar althaqafat lilnashr waltawziei, eaman, ta1 .
    • alrasayil aljamieia:
    • bhinsawi, safwat naji eabd alqadir (1985) alnizam alqanuniu lmswwlyt alnaaqil aljawiyi ean salamat almusafirina, risalat dukturati, kuliyat alhuquqi, jamieat alqahira .
    • ebabinati, mahmud (2013), halat 'iiefa' alnaaqil min almswwlyt hasab aitifaqiat muntiryal waltashrieat al'urduniyati, risalat majistir, kuliyat alhuquqi, jamieat alsharq al'awsata, sa138
    • fadil, eayishata, (2002), mswwlyt alnaaqil aljawiyi bayn altahdid wallaaitahdidi, risalat dukturah fi alqanun alkhasi, kuliyat alhuquqi, jamieat alhasan althaani- dar albayda', sa274
    • musaa, 'amani 'ahmad eabd allah, (d. na), tatawur turuq dafe mswwlyt alnaaqil aljawiyi ma bayn aitifaqiat warsu 1929 waitifaqiat muntiryal 1999, jamieat alniylin, min buhuth mutamar al'iimarat almutahidati.