فعالية السياسة الجنائية في مواجهة الجرائم المعلوماتية (دراسة مقارنة في ضوء متطلبات الأمن السيبراني) / The Effectiveness of Criminal Policy in Combating Cybercrimes A Comparative Legal Study in Light of Cybersecurity Requirements

نوع المستند : المقالة الأصلية

المؤلف

جامعة الطائف

المستخلص

تواجه السياسة الجنائية المعاصرة تحديات متزايدة في ظل تطور الجرائم المعلوماتية وإرتباطها الوثيق بالأمن السيبراني، الأمر الذي إستدعى مراجعة جذرية للمنظومة الجنائية بمختلف أبعادها.
وتهدف هذه الدراسة إلى تقويم فعالية السياسة الجنائية في التصدي للجرائم المعلوماتية، من خلال تحليل الإطارين التشريعي والإجرائي في عدد من النظم القانونية المقارنة، وبخاصة في المملكة العربية السعودية، مصر، الإمارات، وفرنسا. وتعتمد الدراسة على منهج تحليلي مقارن، يرتكز على إستقراء النصوص القانونية ومضامين السياسات العامة ذات الصلة، مع رصد التحديات العملية والفقهية التي تعيق مواجهة هذه الجرائم.
وقد كشفت الدراسة عن فجوة قائمة بين تسارع التقنيات الرقمية ومرونة أدوات التجريم والعقاب والإثبات، مما يستلزم إعادة هندسة السياسة الجنائية بما يتلاءم مع خصوصية الجريمة المعلوماتية، ويحفظ في الوقت ذاته الضمانات القانونية والحقوق الرقمية.
كما توصي الدراسة بضرورة تعزيز التكامل بين التشريعات الجنائية وأدوات الأمن السيبراني وتطوير القدرات المؤسسية وتوسيع أطر التعاون الدولي، بما يفضي إلى سياسة جنائية أكثر فاعلية واستجابة لمخاطر الفضاء السيبراني المتنامية.
 
Contemporary criminal policy faces escalating challenges in light of the rapid evolution of cybercrimes and their intrinsic link to cybersecurity. These developments necessitate a fundamental reassessment of the criminal justice system across its legislative and procedural dimensions. This study aims to evaluate the effectiveness of criminal policy in combating cybercrimes by analyzing legislative and procedural frameworks in selected comparative legal systems, particularly those of Saudi Arabia, Egypt, the United Arab Emirates, and France. Adopting a comparative analytical approach, the study examines legal texts and public policy orientations while identifying the practical and doctrinal challenges hindering the effective response to such crimes.
The findings reveal a persistent gap between the accelerating pace of digital technologies and the flexibility of mechanisms of criminalization, punishment, and evidence. This underscores the urgent need to redesign criminal policy to align with the specific nature of cybercrime while safeguarding legal guarantees and digital rights. The study recommends enhancing the integration between criminal legislation and cybersecurity tools, developing institutional capacities, and expanding international cooperation frameworks, thereby establishing a more responsive and effective criminal policy for the rising threats of cyberspace.

الكلمات الرئيسية

الموضوعات الرئيسية


  1. أولاً باللغة العربية

    1-الكتب والمؤلفات العلمية:

    - أحمد السيد النجار, الوساطة الجنائية, دراسة مقارنة, رسالة دكتوراة جامعة القاهرة 2023 .

    - أحمد عبد الظاهر، الحماية الجنائية للأمن السيبراني، دار الجامعة الجديدة، الإسكندرية، 2021.

    -أحمد مرغني , السياسة الجنائية في مواجهة الجرائم المستحدثة, مجلة الدراسات القانونية ، العدد 5 , 2020 .

    - إسلام جمعة مصطفى, الجرائم المرتكبة باستخدام تقنيات التكنولوجيا الحديثة في القانون المصري (الواقع الافتراضي والواقع المعزز والمختلط), رسالة دكتوراة جامعة القاهرة , يناير 2024.

    -أشرف أحمد هلال , الجرائم المعلوماتية في الاعتداء على الحق في الحياة الخاصة, دار آل غالب للنشر 2024.

    -أكرم نشأت إبراهيم , السياسة الجنائية دراسة مقارنة , دار الثقافة للنشر ,2021.

    - أنور سلطان ، الإثبات في المواد الجنائية ، دار النهضة العربية ، 2003.

    -أيمن عبدالله فكري , الجرائم المعلوماتية , دراسة مقارنة في التشريعات العربية والأجنبية , مكتبة القانون والاقتصاد 2022.

    -خالد محمد الغامدي , مقدمة في الأمن السيبراني والجرائم المعلوماتية , جامعة نايف للعلوم الأمنية , 2020.

    - رزق سعد علي , استخدام تقنيات الذكاء الاصطناعي وتحليل البيانات في الكشف عن الجرائم, رسالة دكتوراة , جامعة القاهرة 2024.

    - سامر عبد الرضا اللامي وسائل الإثبات في الجرائم المعلوماتية المتصلة بالحياة الخاصة, مركز الدراسات العربية للنشر والتوزيع, 2024.

    - سامي قرقر , الجرائم الإلكترونية دراسة مقارنة منشورات الحلبي الحقوقية 2018 .

    -سعد عاطف عبد المطلب حسنين, أحكام المسئولية الجنائية عن الجرائم المعلوماتية, دراسة مقارنة, رسالة دكتوراة جامعة القاهرة 2023.

    - عبدالرؤوف مهدي , الإثبات الجنائي , دار الأهرام للنشر , 2023 ,شرح القواعد العامة للإجراءات الجنائية، دار الأهرام للإصدارات القانونية ، 2020.

    - عادل حامد بشير محمد , الإثبات الجنائي للجريمة المعلوماتية, دار النهضة العربية للنشر والتوزيع, 2021.

    -عبدالعزيز جار الله , جرائم الإنترنت وعقوباتها , وآثار العولمة على مستخدميها , دار الكتاب الجامعي , 2024.

    - عبد العظيم مرسى الوزير, الوجيز في الإجراءات الجنائية , دار النهضة العربية . 2002.

    -عبدالله أحمد الأسمري , الجرائم السيبرانية , ديوان العرب للنشر , 2023.

    - عبد الله القدرة , الجرائم الإلكترونية دراسة مقارنة بين التشريعات الدولية والعربية, دار العلوم للنشر, 2021.

    -علي أحمد حسن , فلسفة العقوبة الجنائية وآثر التكنولوجيا الحديثة, رسالة ماجستير جامعة القاهرة ديسمبر 2024.

    -لينا محمد الأسدي , مدى فاعلية أحكام القانون الجنائي في مكافحة الجرائم المعلوماتية , دار الحامد للنشر 2025.

    - محمد جبريل إبراهيم , التحول الرقمي في نظام القانون الجنائي , دراسة تحليلية تأصيلية, الدار العربية للعلوم , يناير 2023 .

    - محمد عصفور الإثبات في الجرائم المعلوماتية دار الفكر الجامعي الإسكندرية,2023 .

    -محمد على سويلم , مكافحة الجرائم المعلوماتية , دراسة مقارنة , دار المطبوعات الجامعية , 2020.

    -محمد فهد الجصغي , علم السياسة الجنائية , دار الزمان للنشر ,2021.

    -محمد نصير السرحان , مهارات التحقيق الجنائي في جرائم الحاسوب والإنترنت , رسالة ماجستير في العلوم الشرطية , جامعة نايف للعلوم الأمنية , الرياض , 2024.

    -محمود سليمان موسى , السياسة الجنائية والإسناد المعنوي, دراسة مقارنة , دار المطبوعات الجامعية 2019.

    -محمود عمر محمود , الجرائم المعلوماتية , دراسة مقارنة بين الشريعة والقانون الوضعي, دار خوارزم العلمية , 2025.

    -مصطفي أحمد موسى , الجرائم المعلوماتية في القانون المصري, دار النهضة العربية, 2022 .

    -مصطفي عبدالباقي , التحقيق في الجريمة الإلكترونية وإثباتها , دراسة مقارنة , مجلة الشريعة والقانون , الجامعة الأردنية ,المجلد 45 العدد 4 ملحق 2, 2018.

    -مروان منصور الروقي , القصد الجنائي في الجرائم المعلوماتية , دراسة تأصيلية مقارنة , مكتبة القانون والاقتصاد , الرياض 2023.

    - منى خليل المصري، السياسة الجنائية في مواجهة الجرائم السيبرانية، مجلة كلية الحقوق، جامعة الإسكندرية، العدد 71، 2021.

    -مها حمد القريني , واقع الجرائم المعلوماتية في المملكة العربية السعودية , بدون دار نشر 2021.

    -نايف خالد الشريف , الجرائم المعلوماتية في النظام السعودي , دراسة مقارنة , دار حافظ , 2019 ص45.

    -هناء مصطفى الخبيري, الجرائم المعلوماتية وتقنين العملات الرقمية , دراسة قانونية في التشريعات والاتفاقيات الدولية, النهضة العلمية للنشر والتوزيع , ديسمبر 2023.

    2-الأبحاث والمقالات

    -إبراهيم الحيدري , الضوابط الإجرائية للجرائم المعلوماتية في النظام السعودي , المجلة القضائية السعودية , عدد خاص 2022.

    -إيمان محمد عزام , العقوبة في نظام مكافحة الجرائم المعلوماتية في المملكة العربية السعودية دراسة تأصيلية مقارنة , مجلة وزارة العدل , العدد 82 , رجب 1439 .

    https:ll www.adlm.moj.gov.sa

    - أيمن سيد محمد العسقلاني المسؤولية الجنائية عن الجرائم المعلوماتية الماسة بأمن الدولة: دراسة مقارنة في الفقه الإسلامي والنظام السعودي مجلة دراسات قانونية، البحرين , مايو 2023.

    -إمام حسنين خليل عطا الله , جرائم الاعتداء على الشبكة المعلوماتية في التشريعات العربية: دراسة تحليلية مقارنة بالتشريع الإماراتي , المجلة الدولية للبحوث والدراسات القانونية , العدد4 , 2024 منشور باللغة الإنجليزية .

    http:llijlrs.vsrp.co.uk

    -بخدة صفيان , الطبيعة القانونية للجرائم المستحدثة ووسائل ارتكابها , جريمة الإنترنت كمثال, مجلة البحوث القانونية والسياسية ,جامعة طاهر بسعيدة, الجزائر , مجلد 3 العدد16 , إبريل 2021.

    -بدور خالد الكربي , تأثير التقنية على وسائل الإثبات الرقمية في النظام السعودي , دراسة تحليلية , مجلة البحوث الفقهية والقانونية , كلية الشريعة والقانون بدمنهور , العدد 36 يوليو 2024.

    - بندر العتيبي، الدليل الإلكتروني في نظام الإثبات السعودي، مجلة العدالة والقانون، العدد 14، 2022.

    - حازم أحمد الهنيدي رضوان , الجريمة المعلوماتية في شأن حق المؤلف على الإنترنت طبقًا للتشريع المصري, مجلة القانون، جامعة عين شمس, مايو 2023 .

    jlaw.journals.ekb.eg

    - سامي عبد الباقي, الأمن السيبراني كمدخل للوقاية من الجريمة الإلكترونية، مجلة البحوث القانونية، جامعة عين شمس، 2020.

    -سعد عاطف عبدالمطلب , أحكام المسئولية الجنائية عن الجرائم المعلوماتية , دراسة مقارنة ,مجلة الدراسات القانونية والاقتصادية, العدد 9, الإصدار الثالث 2023.

    http:ll www.jdi.journals.exb.eg

    - سليمان شاكر, القواعد الإجرائية والموضوعية للجريمة المعلوماتية في التشريع الجزائري, المجلة الجزائرية لبحوث الحقوق والعلوم السياسية، يونيو 2024.

    -طارق العقلا , حجية الدليل الإلكتروني في مجال الإثبات الجنائي للجرائم المعلوماتية في النظام السعودي , مجلة كلية الشريعة والقانون , جامعة أسيوط , العدد 35 إبريل 2023.

     -عبد الرحمن عبد الله الشايع ، "الجريمة السيبرانية في النظام الجنائي السعودي"، مجلة كلية الحقوق ,جامعة الملك سعود , العدد 32، 2020.

    -فيصل حعيلان العازمي , إشكالية الملاحقة الجزائية في الجرائم الإلكترونية, مكتبة الملك سلمان للعلوم الأمنية، أبريل 2024.

    -كمال عبد الله المهلاوي , صعوبات التحقيق والإثبات في الجرائم المعلوماتية وأثرها على العدالة الجنائية , مجلة جامعة المهرة للعلوم الإنسانية ، يونيو 2022.

    -ماجد عبدالعزيز , السياسة الجنائية في مواجهة الجرائم المعلوماتية قراءة تحليلية للنظام السعودي ,مجلة جامعة الإمام محمد بن سعود , العدد 36 , 2021.

    - محمد أحمد الناغي, الأحكام القانونية لأركان الجريمة المعلوماتية: دراسة في التشريع الجزائري والإماراتي, المجلة الجزائرية لبحوث الحقوق والعلوم السياسية، ديسمبر 2024 .

    -محمد حسين الدوسري , إشكالية التوصيف لقضايا الجرائم المعلوماتية, جريدة الوطن السعودية، مارس 2021.

    -محمد محمود قبالة , القانون الدولي والتحديات المعاصرة بالتطبيق على الجريمة السيبرانية, مجلة الحقوق للبحوث القانونية والاقتصادية , جامعة الإسكندرية , يوليو 2024.

    -محي الدين عبدالله , حجية الدليل الرقمي في إثبات الجريمة المعلوماتية ,دراسة تحليلية مقارنة , مجلة البحوث القانونية والاقتصادية , جامعة المنصورة , 2021.

    - منى خليل المصري، السياسة الجنائية في مواجهة الجرائم السيبرانية، مجلة كلية الحقوق، جامعة الإسكندرية، العدد 71، 2021.

    -نبيل محمود فريد عبد الرب , مفهوم الجرائم المعلوماتية وتحدياتها التشريعية في فلسطين , جامعة النجاح الوطنية، نابلس , يناير 2018.

    -هدية أحمد زعتر , الإشكاليات القانونية للجرائم الإلكترونية العابرة للحدود وسبل مواجهتها , مجلة البحوث القانونية والاقتصادية , كلية الحقوق جامعة المنصورة, المجلد 13 , العدد 84 , 2023.

    ثانيًا: المراجع باللغة الأجنبية

     

    -Abhijeet Shrivastava, revisiting due diligence in cyberspace, crafting international law’s arsenal against transboundary botnets, International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.30, Issue 3, 2022.

    - Adam Noor, UAE Cybercrime Law: Legal Responses to Digital Threats. Middle Eastern Journal of Cyber security Law, 18(2),2021.

     -Ahmed El-Badry, Egypt's Cybercrime Law: Evolution, Challenges, and Impact. Journal of International Cyber Law,2020, 17(3).

    -Anebal Moneir , Le droit pénal à l'ère numérique : les nouvelles frontières de la cybercriminalité, Mon Code Juridique, 2020.

    -Bhupinder Singh, prospects of information technology in reference to cyber terrorism,

    National Journal of Cyber Security Law, Vol.8 ,No.2, 2025.

    1. 2022. -Brad ofeinky ,comparative Analysis of Cybercrime in the Criminal Law System

    -Daniel Solove, J, Information Privacy Law, Aspen Publishers, 2020.

    -Darsheen Kaur, beyond the firewall, understanding the complexities of cybersecurity, National Journal of Cyber Security Law, Vol.8 ,No.2, 2025.

     - David Wall ,Cybercrime, The Transformation of Crime in the Information Age , 2nd Edition, Polity Press,2020.

    -Edmond Miller , Cybercrime and Digital Evidence, Oxford University Press 2022.

    - Édouard Champlin , La cybercriminalité , enjeux, législation et défis pour la justice du 21e siècle,28-3-2023.

    -Federico Casolari, the EU data ACT in context, a legal assessment, International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.31, Issue 4, winter, 2023.

    - Felep Oniell , Le droit pénal à l'ère numérique : les nouvelles infractions technologiques qui bouleversent la justice , Juridique Pro,2024.

    -Garé Thierry, droit pénal, procédure pénale,paris ,editions Dalloz, 2023.

    -Giovanni De Gregorio, digital constitutionalism in the new area of internet governance, International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.30, Issue 1, spring, 2022.

    -Goug clough, Principles of Cybercrime (2nd ed.). Cambridge University Press,2021.

    -Indrayudh Chowdhury, a discussion on cybercrimes with reference to the information technology Act 2000, National Journal of Cyber Security Law, Vol.6 ,No.1, 2022.

    -Jeff Kosseff , Cybersecurity Law 6, Wiley , 2022 .

    - Jonsy Lemoine, J, The Role of French Cybercrime Laws in the Fight Against Digital Threats. Journal of European Cyber security Law, 10(1) 2020.

    -Jorge Contreras, the equality machine, harnessing digital technology for brighter, more inclusive future, International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.31, Issue 3, 2023.

    - Julien Bacach, "Le droit pénal et les cybercriminals, l’évolution de la législation française, Presses Universitaires de France, 2021.

    -Katie Logos, estaplishing a framework for the ethical and legal use of web scrabers by cybercrime and cybersecurity researchers, International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.31, Issue 3, 2023.

    -Katneni Sharan, cyber insurance, legal challenges and regulatory responses, National Journal of Cyber Security Law, Vol.8 ,No.2, 2025.

    -Keerihana Krishna, the legal landscape of online games, an analysis of Cyber Law and its regulatitory challenges, National Journal of Cyber Security Law, Vol.8 ,No.1, 2025.

    -Konrad Borowic, the data quality problem (in the European financial data space), International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.32, Issue 1, 2024.

    -Margarita Robles, digital identity, an approach to its nature, concept and functionalities, International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.32, Issue 1, 2024.

    -Mark Ryan, will the real data sovereign please stand up ? an EU policy response to sovereignty in data spaces, International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.32, Issue 1, 2024.

    - Mohamed Said El-Ghamdi, Cybercrime Legislation in Saudi Arabia, A Critical Review of the Saudi Anti-Cybercrime Law. International Journal of Cyber Law and Ethics, 14(2),2020.

    -Nelam, securing justice to victims of crime, victimization in the digital environment, National Journal of Cyber Security Law, Vol.6 ,No.1, 2022.

    -Niamh Kinchin, voiceless, the procedural gap in algorithmic justice, International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.32, Issue 1, 2024.

    -Nilson Biedron , Understanding Cybercrime in the COVID-19 Pandemic, Legal Implications and Enforcement Challenges , Master Degree ,University of Maryland ,2023. UMBC . https:llumd.edu

    - Orin kerr ,computer crim law ,5th edition , west Academic , 2022.

    -Pieter Wolters, the EU digital services ACT, what does it mean for online advertising and adtech ? , International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.33, Issue 1, 2025.

    -Rasikaviya Karesh, harmonizing privacy and security cybercrime legislation in the digital age, National Journal of Cyber Security Law, Vol.8 ,No.1, 2025.

    -Richard Mackenzie, supererogatory consumer choices grounded in the human right to privacy, International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.33, Issue 1, 2025.

    -Sameera Khan, protection and empowerment of women in the Era of cyberspace, National Journal of Cyber Security Law, Vol.6 ,No.2, 2022.

    - Sam Schjlberg, The History of Cybercrime, 1970 to 2020, Cyberspace Law & Policy Centre, 2020.

    -Samriddha Behere, the facebook data breach and its consequences for privacy and cybersecurity, National Journal of Cyber Security Law, Vol.7 ,No.1, 2024.

     -Saphy Lal Bullu, the global development of ICT, a quest for an assessment on the uncertainty impacts on countries development challenge to fight against corruption, National Journal of Cyber Security Law, Vol.8 ,No.2, 2025.

    -Scarlet Rosalie Biedron , Cybercrime in the Digital Age: Legal Challenges and Law Enforcement Strategies, Oxford PHD,2023.

    -Spellar Seigfried, , Updating the Law of Computer Crime." Harvard Law Review, 134(3), 837–890,2020.

    -Steven Cerr , Computer Crime Law, West Academic Publishing, 2018.

    Oxford University Press , 2021.

    -Susan Brenner, Cyber Crime, Law and Practice 3,

    -Susan Zacharia, digital constitutionalism, an emerging dimension of Cyber Law, National Journal of Cyber Security Law, Vol.8 ,No.1, 2025.

    -Swetha Shree, analysis of cyber phishing Laws, National Journal of Cyber Security Law, Vol.7 ,No.2, 2024.

    -Touodor Holt, J, Cybercrime and Digital Forensics, An Introduction, (2nd ed) Routledge,2022.

    -Vàclav Janecek, rethinking law, regulation, and technology, International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.30, Issue 4, winter, 2022.

    -Venkat Abhinav, Cyber Law in the world, National Journal of Cyber Security Law, Vol.6 ,No.1, 2022.

    -Vinit Dhage, cybercrime and cyberbulling, Targeting minors, National Journal of Cyber Security Law, Vol.6 ,No.2, 2023.

    -Vivek Sehrawat, autonomous weapon systems and meaningful human control, International Journal of Law and Information Technology, Oxford university press, Vol.33, Issue 1, 2025.

    - Walte Brenner,Cybercrime and the Law, Challenges, Issues, and Outcomes, Carolina Academic Press ,2021.

     

    الأنظمة واللوائح

    -نظام مكافحة الجرائم المعلوماتية السعودي الصادر بالمرسوم الملكي رقم م/17 بتاريخ 8/3/1428.

    - الأمر الملكي رقم( أ/17) بتاريخ 26/2/1439 الخاص بإنشاء الهيئة الوطنية السعودية للأمن السيبراني .

    - الدليل الإجرائي في التحقيقات الرقمية , إصدارات وزارة الداخلية السعودية , الإصدار الثاني 2022.

    - تقرير وزارة العدل السعودية عن نظام الإثبات, الرياض 2022.

    - لائحة توثيق الإجراءات الرقمية , هيئة الحكومة الرقمية , المملكة العربية السعودية 2022.

    - قانون مكافحة جرائم تقنية المعلومات، القانون المصري رقم 175 لسنة 2018، الجريدة الرسمية، العدد 32 مكرر (أ)، 14 أغسطس 2018.

    -قانون حماية البنية التحتية للمعلومات الحيوية، القانون الاتحادي رقم 5 لسنة 2020، دولة الإمارات العربية المتحدة.

    - مرسوم بقانون اتحادي رقم 5 لسنة 2012، مكافحة جرائم تقنية المعلومات، الجريدة الرسمية، دولة الإمارات العربية المتحدة، 2012.

    -Code penal français ,

    https://www.legifrance.gouv.fr/codes/texte_lc/LEGITEXT000006070719/

    -Loi n° 78-17 du 6 janvier 1978 relative à l'informatique, aux fichiers et aux libertés

    . Légifrance

    -Loi n° 2004-575 du 21 juin 2004 pour la confiance dans l'économie numérique Légifrance Loi LCEN.

    -Code de procédure pénale , Chambre criminelle, Légifrance 2001.

    -Loi n° 2016-1321 du 7 octobre 2016 pour une République numérique , Légifrance – Loi République numérique.

    -Loi n° 2015-912 du 24 juillet 2015 relative au renseignement, Légifrance – Loi renseignement.

    -Loi n° 2015-993 du 17 août 2015 relative à la lutte contre le terrorisme et le crime organisé, Légifrance – Loi lutte contre le terrorisme.

    -إصدارات رسمية باللغة الأجنبية

    -Budapest Convention on Cybercrime, Council of Europe, 2001.

    https://www.coe.int/en/web/cybercrime/the-budapest-convention

     -CRS Legal Research Cybercrime and the Law, Primer on the Computer Fraud and Abuse Act and Related Statutes Congressional Research Service, 2023.

    -Council of Europe, "Convention on Cybercrime" , Treaty No 185.

    Avalable online: https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/treaty/185.

    -Council of Europe, Budapest Convention on Cybercrime: 20 Years of Global Impact,2023.

    https://www.coe.in

    - European Union Agency for Cybersecurity (ENISA). (2023). Threat Landscape Report

    https://www.enisa.europa.eu

    -Les infractions liées au numérique enregistrées par les services de sécurité en 2024

    الجهة الناشرة: وزارة الداخلية الفرنسية التاريخ: 6 فبراير 2025

    -UAE National Cyber security Strategy, Telecommunications and Digital Government Regulatory Authority (TDRA), 2020.

    -United Nations Office on Drugs and Crime (UNODC), Comprehensive Study on Cybercrime, 2023.

    - UNODC, Global Programme on Cybercrime, Annual Report,2022.

    https://www.unodc.org

    - National Institute of Standards and Technology (NIST), Framework for Improving Critical Infrastructure Cybersecurity (Version 2.0)2022.

    https://www.nist.gov

    -Règlement (UE) 2016/679 du Parlement européen et du Conseil du 27 avril 2016 , GDPR – EUR-Le.

    -Les infractions liées au numérique enregistrées par la police et la gendarmerie de 2016 à 2023 : Panorama d’une criminalité hétérogène

    30-4-2024.(Service statistique ministériel de la sécurité intérieure)

    السوابق القضائية الفرنسية

    -محكمة استئناف باريس الغرفة 12 , 30 أكتوبر 2002, الوصول غير المشروع

    http://www.legalis.net/spip.php?page=jurisprudence-decision&id_article=136

    -محكمة الدرجة الأولى , باريس, الدائرة 12 , 1 يونيو 2007 , الوصول غير القانوني

    http://www.legalis.net/spip.php?page=jurisprudence-decision&id_article=2179

    -المحكمة العليا , الغرفة الجنائية , 8 فبراير 2012, تدخل البيانات وتدخل النظام

    http://www.legifrance.gouv.fr/affichJuriJudi.do?idTexte=JURITEXT000025534746

    -المحكمة العليا , الغرفة الجنائية 29 أكتوبر , تشرين الأول 2009 , تأكيد تأهيل النشر الإلكتروني لثغرة أمنية كجريمة جنائية بموجب المادة1-3- 323 من القانون الجنائي الفرنسي (إساءة استخدام الجهاز والجرائم ذات الصلة)

    http://www.legifrance.gouv.fr/affichJuriJudi.do?oldAction=rechJuriJudi&idTexte=JURITEXT000021299967&fastReqId=750589792

     

     

     

    References:

     

    alkutub walmualafat aleilmia:

    • 'ahmad alsayid alnajar, alwisatat aljinayiyatu, dirasat muqaranati, risalat dukturat jamieat alqahirat 2023 .
    • 'ahmad eabd alzaahir, alhimayat aljinayiyat lil'amn alsiybirani, dar aljamieat aljadidati, al'iiskandiriati, 2021.
    • -'ahmad marghani , alsiyasat aljinayiyat fi muajahat aljarayim almustahdathatun, majalat aldirasat alqanuniat , aleadad 5 , 2020 .
    • 'iislam jumeat mustafaa, aljarayim almurtakibat biaistikhdam tiqniaat altiknulujia alhadithat fi alqanun almisrii (alwaqie alaiftiradii walwaqie almueazaz walmukhtalita), risalat dukturat jamieat alqahirat , yanayir 2024.
    • -'ashraf 'ahmad hilal , aljarayim almaelumatiat fi aliaetida' ealaa alhaqi fi alhayat alkhasati, dar al ghalib lilnashr 2024.
    • -'akram nasha'at 'iibrahim , alsiyasat aljinayiyat dirasat muqaranat , dar althaqafat lilnashr ,2021.
    • 'anwar sultan , al'iithbat fi almawadi aljinayiyat , dar alnahdat alearabiat , 2003.
    • -'ayman eabdallah fikri , aljarayim almaelumatiat , dirasat muqaranat fi altashrieat alearabiat wal'ajnabiat , maktabat alqanun waliaqtisad 2022.
    • -khalid muhamad alghamidi , muqadimat fi al'amn alsaybiranii waljarayim almaelumatiat , jamieat nayif lileulum al'amniat , 2020.
    • razuq saed ealiun , aistikhdam tiqniaat aldhaka' aliaistinaeii watahlil albayanat fi alkashf ean aljarayimi, risalat dukturat , jamieat alqahirat 2024.
    • samir eabd alrida allaami wasayil al'iithbat fi aljarayim almaelumatiat almutasilat bialhayat alkhasati, markaz aldirasat alearabiat lilnashr waltawziei, 2024.
    • saami qarqar , aljarayim al'iiliktiruniat dirasat muqaranat manshurat alhalabii alhuquqiat 2018 .
    • -saed eatif eabd almutalib hasnin, 'ahkam almasyuwliat aljinayiyat ean aljarayim almaelumatiati, dirasat muqaranati, risalat dukturat jamieat alqahirat 2023.
    • eabdalrawuwf mahdi , al'iithbat aljinayiyu , dar al'ahram lilnashr , 2023 ,shrh alqawaeid aleamat lil'iijra'at aljinayiyati, dar al'ahram lil'iisdarat alqanuniat , 2020.
    • eadil hamid bashir muhamad , al'iithbat aljinayiyu liljarimat almaelumatiati, dar alnahdat alearabiat lilnashr waltawzie, 2021.
    • -eabdialeaziz jar allah , jarayim al'iintarnit waeuqubatuha , wathar aleawlamat ealaa mustakhdimiha , dar alkitab aljamieii , 2024.
    • eabd aleazim marsaa alwaziri, alwajiz fi al'iijra'at aljinayiyat , dar alnahdat alearabia . 2002.
    • -eabdallah 'ahmad al'asmari , aljarayim alsaybraniat , diwan alearab lilnashr , 2023.
    • eabd allah alqudrat , aljarayim al'iilikturuniat dirasat muqaranat bayn altashrieat aldawliat walearabiati, dar aleulum lilnashri, 2021.
    • -eali 'ahmad hasan , falsafat aleuqubat aljinayiyat wathar altiknulujya alhadithati, risalat majistir jamieat alqahirat disambir 2024.
    • -lina muhamad al'asadiu , madaa faeiliat 'ahkam alqanun aljinayiyi fi mukafahat aljarayim almaelumatiat , dar alhamid lilnashr 2025.
    • muhamad jibril 'iibrahim , altahawul alraqmiu fi nizam alqanun aljinayiyi , dirasat tahliliat tasiliatu, aldaar alearabiat lileulum , yanayir 2023 .
    • muhamad eusfur al'iithbat fi aljarayim almaelumatiat dar alfikr aljamieii al'iiskandariat ,2023 .
    • -muhamad ealaa suaylm , mukafahat aljarayim almaelumatiat , dirasat muqaranat , dar almatbueat aljamieiat , 2020.
    • -muhamad fahd aljisghi , eilm alsiyasat aljinayiyat , dar alzaman lilnashr ,2021.
    • -muhamad nusayr alsarhan , maharat altahqiq aljinayiyu fi jarayim alhasub wal'iintirnit , risalat majistir fi aleulum alshurtiat , jamieat nayif lileulum al'amniat , alriyad , 2024.
    • -mahmud sulayman musaa , alsiyasat aljinayiyat wal'iisnad almaenawiu, dirasat muqaranat , dar almatbueat aljamieiat 2019.
    • -mahmud eumar mahmud , aljarayim almaelumatiat , dirasat muqaranat bayn alsharieat walqanun alwadei, dar khawarzum aleilmiat , 2025.
    • -mustafi 'ahmad musaa , aljarayim almaelumatiat fi alqanun almisrii, dar alnahdat alearabiati, 2022 .
    • -mustifi eabdalbaqi , altahqiq fi aljarimat al'iiliktruniat wa'iithbatiha , dirasat muqaranat , majalat alsharieat walqanun , aljamieat al'urduniyat ,almujalad 45 aleadad 4 mulhaq 2, 2018.
    • -marwan mansur alruwqi , alqasd aljinayiyu fi aljarayim almaelumatiat , dirasat tasiliat muqaranat , maktabat alqanun waliaqtisad , alriyad 2023.
    • munaa khalil almisriu, alsiyasat aljinayiyat fi muajahat aljarayim alsiybraniati, majalat kuliyat alhuquqi, jamieat al'iiskandariati, aleadad 71, 2021.
    • -maha hamad alqarinii , waqie aljarayim almaelumatiat fi almamlakat alearabiat alsueudiat , bidun dar nashr 2021.
    • -nayif khalid alsharif , aljarayim almaelumatiat fi alnizam alsueudii , dirasat muqaranat , dar hafiz , 2019 si45.
    • -hana' mustafaa alkhabiri, aljarayim almaelumatiat watiqnin aleumlat alraqamiat , dirasat qanuniat fi altashrieat waliatifaqiaat alduwliati, alnahdat aleilmiat lilnashr waltawzie , disambir 2023.

    al'abhath walmaqalat

    • -'iibrahim alhaydari , aldawabit al'iijrayiyat liljarayim almaelumatiat fi alnizam alsaeudii , almajalat alqadayiyat alsueudiat , eadad khasun 2022.
    • -'iiman muhamad eazaam , aleuqubat fi nizam mukafahat aljarayim almaelumatiat fi almamlakat alearabiat alsaeudiat dirasatan tasiliat muqaranat , majalat wizarat aleadl , aleadad 82 , rajab 1439 .

    https:ll www.adlm.moj.gov.sa

    • 'ayman sayid muhamad aleasqalani almaswuwliat aljinayiyat ean aljarayim almaelumatiat almasat bi'amn aldawlati: dirasat muqaranat fi alfiqh al'iislamii walnizam alsaeudii majalat dirasat qanuniatin, albahrayn , mayu 2023.
    • -'iimam hasanayn khalil eata allah , jarayim alaietida' ealaa alshabakat almaelumatiat fi altashrieat alearabiati: dirasat tahliliat muqaranatan bialtashrie al'iimaratii , almajalat aldawliat lilbuhuth waldirasat alqanuniat , aleadadu4 , 2024 manshur biallughat al'iinjilizia .

    http:llijlrs.vsrp.co.uk

    • -bakhdat sifyan , altabieat alqanuniat liljarayim almustahdathat wawasayil airtikabiha , jarimat al'iintirnit kamithali, majalat albuhuth alqanuniat walsiyasiat ,jamieat tahir bisaeidat, aljazayir , mujalad 3 aleudadu16 , 'iibril 2021.
    • -bdur khalid alkarbi , tathir altaqniat ealaa wasayil al'iithbat alraqamiat fi alnizam alsaeudii , dirasat tahliliat , majalat albuhuth alfiqhiat walqanuniat , kuliyat alsharieat walqanun bidimanhur , aleadad 36 yuliu 2024.
    • bandar aleutaybi, aldalil al'iiliktiruniu fi nizam al'iithbat alsueudii, majalat aleadalat walqanunu, aleadad 14, 2022.
    • hazim 'ahmad alhunaydi ridwan , aljarimat almaelumatiat fi shan haqi almualif ealaa al'iintirnit tbqan liltashrie almisrii, majalat alqanuni, jamieat eayn shams, mayu 2023 .

    jlaw.journals.ekb.eg

    • sami eabd albaqi, al'amn alsaybiraniu kamadkhal lilwiqayat min aljarimat al'iiliktruniati, majalat albuhuth alqanuniati, jamieat eayn shams, 2020.
    • -saed eatif eabdalmutalib , 'ahkam almasyuwliat aljinayiyat ean aljarayim almaelumatiat , dirasat muqaranat ,majalat aldirasat alqanuniat waliaiqtisadiati, aleadad 9, al'iisdar althaalith 2023.

    http:ll www.jdi.journals.exb.eg

    • sulayman shakiri, alqawaeid al'iijrayiyat walmawdueiat liljarimat almaelumatiat fi altashrie aljazayirii, almajalat aljazayiriat libuhuth alhuquq waleulum alsiyasiati, yunyu 2024.
    • -tariq aleaqla , hijiat aldalil al'iiliktrunii fi majal al'iithbat aljinayiyi liljarayim almaelumatiat fi alnizam alsaeudii , majalat kuliyat alsharieat walqanun , jamieat 'asyut , aleadad 35 'iibril 2023.
    • -eabd alrahman eabd allah alshaayie , "aljarimat alsaybiraniat fi alnizam aljinayiyi alsaeudii", majalat kuliyat alhuquq ,jamieat almalik sueud , aleadad 32, 2020.
    • -faysal haeilan aleazimiu , 'iishkaliat almulahaqat aljazayiyat fi aljarayim al'iilikturuniati, maktabat almalik salman lileulum al'amniati, 'abril 2024.
    • -kamal eabd allah almahlawi , sueubat altahqiq wal'iithbat fi aljarayim almaelumatiat wa'atharuha ealaa aleadalat aljinayiyat , majalat jamieat almuhrat lileulum al'iinsaniat , yunyu 2022.
    • -majid eabdialeaziz , alsiyasat aljinayiyat fi muajahat aljarayim almaelumatiat qira'at tahliliatan lilnizam alsaeudii ,majalat jamieat al'iimam muhamad bn sueud , aleadad 36 , 2021.
    • muhamad 'ahmad alnaaghi, al'ahkam alqanuniat li'arkan aljarimat almaelumatiati: dirasat fi altashrie aljazayirii wal'iimarati, almajalat aljazayiriat libuhuth alhuquq waleulum alsiyasiati, disambir 2024 .
    • -muhamad husayn aldawsari , 'iishkaliat altawsif liqadaya aljarayim almaelumatiati, jaridat alwatan alsueudiati, maris 2021.
    • -muhamad mahmud qubalat , alqanun alduwalii waltahadiyat almueasirat bialtatbiq ealaa aljarimat alsiybraniati, majalat alhuquq lilbuhuth alqanuniat walaiqtisadiat , jamieat al'iiskandariat , yuliu 2024.
    • -mahi aldiyn eabdallah , hijiat aldalil alraqamii fi 'iithbat aljarimat almaelumatiat ,dirasat tahliliat muqaranat , majalat albuhuth alqanuniat walaiqtisadiat , jamieat almansurat , 2021.
    • munaa khalil almisriu, alsiyasat aljinayiyat fi muajahat aljarayim alsiybraniati, majalat kuliyat alhuquqi, jamieat al'iiskandariati, aleadad 71, 2021.
    • -nabil mahmud farid eabd alrabi , mafhum aljarayim almaelumatiat watahadiyatuha altashrieiat fi filastin , jamieat alnajah alwataniati, nabulus , yanayir 2018.
    • -hadiat 'ahmad zaetar , al'iishkaliaat alqanuniat liljarayim al'iiliktruniat aleabirat lilhudud wasubul muajahatiha , majalat albuhuth alqanuniat waliaqtisadiat , kuliyat alhuquq jamieat almansurati, almujalad 13 , aleadad 84 , 2023.

    al'anzima wallawayih

    • -nizam mukafahat aljarayim almaelumatiat alsueudii alsaadir bialmarsum almalakii raqm mi/17 bitarikh 8/3/1428.
    • al'amr almalakiu raqma( 'a/17) bitarikh 26/2/1439 alkhasi bi'iinsha' alhayyat alwataniat alsaeudiat lil'amn alsiybiranii .
    • aldalil al'iijrayiyu fi altahqiqat alraqamiat , 'iisdarat wizarat aldaakhiliat alsaeudiat , al'iisdar althaani 2022.
    • taqrir wizarat aleadl alsueudiat ean nizam al'iithbati, alriyad 2022.
    • layihat tawthiq al'iijra'at alraqamiat , hayyat alhukumat alraqamiat , almamlakat alearabiat alsueudiat 2022.
    • qanun mukafahat jarayim tiqniat almaelumati, alqanun almisriu raqm 175 lisanat 2018, aljaridat alrasmiat, aleadad 32 mukarir ('a), 14 'aghustus 2018.
    • -qanun himayat albinyat altahtiat lilmaelumat alhayawiati, alqanun alaitihadiu raqm 5 lisanat 2020, dawlat al'iimarat alearabiat almutahidati.
    • marsum biqanun atihadiin raqm 5 lisanat 2012, mukafahat jarayim taqniat almaelumati, aljaridat alrasmiati, dawlat al'iimarat alearabiat almutahidati, 2012.

    alsawabiq alqadayiya alfaransia

    • -mahkamat astinaf baris alghurfat 12 , 30 'uktubar 2002, alwusul ghayr almashrue

    http://www.legalis.net/spip.php?page=jurisprudence-decision&id_article=136

    • -mahkamat aldarajat al'uwlaa , baris, aldaayirat 12 , 1 yuniu 2007 , alwusul ghayr alqanunii

    http://www.legalis.net/spip.php?page=jurisprudence-decision&id_article=2179

    • -almahkamat aleulya , alghurfat aljinayiyat , 8 fibrayir 2012, tadakhul albayanat watadkhul alnizam

    http://www.legifrance.gouv.fr/affichJuriJudi.do?idTexte=JURITEXT000025534746

    • -almahkamat aleulya , alghurfat aljinayiyat 29 'uktubar , tishrin al'awal 2009 , takid tahil alnashr al'iiliktrunii lithaghrat 'amniat kajarimat jinayiyat bimujib almadati1-3- 323 min alqanun aljinayiyi alfaransii ('iisa'at aistikhdam aljihaz waljarayim dhat alsilati)

    http://www.legifrance.gouv.fr/affichJuriJudi.do?oldAction=rechJuriJudi&idTexte=JURITEXT000021299967&fastReqId=750589792